Strategi Pengajaran
Untuk mencapai objektif-objektif pengajaran,
seseorang guru biasanya menggunakan gabungan berapa pendekatan serta kaedah
mengajar tertentu. Rancangan gabungan pendekatan dan kaedah serta turutan
pendekatan dan kaedah itu dilaksanakan merupakan strategi pengajaran.
Sebagai contoh untuk mengajar sebuah kelas
berenang, strategi pengajaran harus mempertimbangkan pendekatan yang digunakan
serta kaedah-kaedah yang perlu digunakan. Adakah kita gunakan pendekatan
individu atau pendekatan kumpulan kecil? Bila kita menerangkan cara-cara
berenang kepada pelajar patutkah kita gunakan pendekatan induktif atau
pendekatan deduktif? Di samping itu, apakah kaedah pengajaran yang boleh kita
gunakan. Antara kaedah syarahan, kaedah demostrasi dan kaedah latih tubi yang
manakah kita gunakan terlebih dahulu? Bagaimanakah kombinasinya? Ringkasnya
rancangan yang lengkap yang mengandungi pendekatan dan kaedah adalah strategi
mengajar yang dimaksudkan.
Peranan strategi pengajaran adalah lebih
penting lagi jika kita mengajar pelajar-pelajar yang berbeza dari segi
kebolehan, pencapaian, kecenderungan serta minat yang berbeza-beza. Kita perlu
rancangkan pendekatan dan kaedah yang digunakan untuk mengajar
kumpulan-kumpulan yang berbeza-beza itu. Contohnya, dalam bilik darjah KBSR
yang biasanya terdiri daripada kumpulan lemah, kumpulan serdahana serta
kumpulang cergas. Guru terpaksa memikirkan strategi pengajaran yang terdiri
daripada pelbagai kaedah mengajar untuk memenuhi keperluan semua kumpulan.
Konsep Strategi
Strategi merujuk kepada
kemampuan dan kebijaksanaan dalam memilih pendekatan serta perancangan teknik
untuk mencapai sesuatu objektif. Dalam konteks pendidikan , terdapat beberapa
elemen yang mempengaruhi strategi sesuatu proses pengajaran dan pembelajaran
iaitu kelas yang terlibat, kaedah yang diguna pakai oleh guru, alat-alat bantu
pengajaran, pengetahuan sedia ada murid serta kepakaran guru.
Di samping itu, setiap bilik darjah mempunyai
halangan serta rintangan-rintangan yang tersendiri seperti keadaan fizikal,
kemudahan bilik darjah, nilai, norma serta latar belakang sekolah dan murid.
Lantaran itu, seseorang guru bukan sahaja mesti menguasai berbagai-bagai kaedah
mengajar tetapi yang lebih penting lagi ialah bagaimana mengintegrasikan serta
menyusun kaedah-kaedah itu untuk membentuk strategi pengajaran yang paling
berkesan dalam pengajarannya.
Kita biasanya mendengar pendapat bahawa tiada
terdapat mana-mana kaedah yang paling baik sekali. Ini amat benar kerana
kaedah-kaedah mengajar mestilah diatur untuk membentuk strategi pengajaran
mengikut keadaan di mana proses pengajaran itu berlaku. Jelasnya sesuatu kaedah
pengajaran tidak menjaminkan pencapaian matlamat pengaajaran. Yang lebih
penting adalah interaksi kaedah itu dengan kaedah-kaedah lain.
Kaedah dan Teknik Pemusatan Guru
Strategi
pemusatan guru merupakan strategi pengajaran dan pembelajaran yang telah lama
diamalkan dalam bilik darjah. Di bawah strategi yang telah lama diamalkan dalam
bilik darjah. Di bawah strategi pengajaran dan pembelajaran ini guru memainkan
peranan yang utama. Di dalam bilik darjah, gurulah yang menguasai dan mengawal
segala aktiviti pengajaran, iaitu guru banyak memberi penerangan dan murid
hanya duduk mendengar. Kaedah penerangan,
demonstrasi,
syarahan,
pengajaran
berkumpulan atau berpasukan, pengajaran mikro,
bercerita
dan keseluruhan kelas merupakan kemahiran yang
berpusatkan guru dalam pengajaran mikro dan menjadi pertimbangan semasa
menggunakan strategi pemusatan guru.
Ciri-ciri strategi pemusatan
guru.
Ciri pertama ialah dalam aktiviti pengajaran dan pembelajaran guru
memainkan peranan yang penting, sedangkan murid berperanan sebagai penonton
sahaja. Selain itu, komunikasi dan
interaksi di antara murid dan guru adalah sehala. Guru banyak bercakap dan guru
banyak mendengar. Malah ciri
kepimpinan guru bersifat autokratik. Murid-murid tidak berpeluang menyumbang
pendapat mereka. Guru juga bertindak mengawal dan memberi arahan. Tambahan
pula, Strategi pengajaran dan pembelajaran lebih mengutamakan pencapaian objektif
pengajaran guru.
Ciri lain ialah penyebaran ilmu pengetahuan lebih diutamakan daripada
penyuburan nilai murni atau perkembangan emosi. Selain itu penyampaian fakta
secara menghafal. Pembelajaran berbentuk mengingat atau menghafal. Interaksi di
antara murid adalah pasif dan kurang berupaya membuat interprestasi.
Interprestasi di antara murid adalah pasif dan sifat-sifat sosial yang positif
kurang dapat dipupuk. Mementingkan pengelolaan kaedah keseluruhan kelas.
Perbezaan murid dari segi kebolehan dan minat tidak diberi perhatian. Ciri yang
terakhir ialah di bawah strategi pemusatan guru murid-murid kurang kreatif dan
tidak berinitiatif.
Kaedah dan Teknik Pemusatan Murid
Di bawah
strategi pemusatan murid, murid memainkan peranan yang penting dalam proses
pembelajaran. Mengikut strategi ini, murid-murid digalakkan melibatkan diri
secara aktif dalam aktiviti pembelajaran mereka. Di dalam bilik darjah, guru
merupakan seorang pemimpin yang memandu murid-murid menjalankan aktiviti
pembelajaran, sama ada secara berkumpulan atau secara individu. Di dalam proses
pengajaran dan pembelajaran, lebih banyak masa akan diperuntukkan kepada
aktiviti pembelajaran murid. Kaedah projek,
inkuiri-penemuan, perbincangan, penyoalan, penyelesaian
masalah, simulasi, main peranan, sumbangsaran, kumpulan, pembelajaran melalui pengalaman menjadi pertimbangan semasa
menggunakan strategi pemusatan murid.
ciri-ciri strategi
pemusatan murid.
Dalam aktiviti pengajaran dan pembelajaran murid memainkan peranan yang
penting, sedangkan peranan guru merupakan pemimpin yang membimbing murid
menjalankan aktiviti pembelajaran. Malah komunikasi dan interaksi antara guru
dan murid adalah secara dua hala. Guru menggunakan kaedah menyoal atau
membimbing murid supaya berfikir dan bertindak balas dengan memberi jawapan
mereka. Tambahan pula, ciri kepimpinan adalah guru secara demokratik. Murid
–murid sentiasa digalakkan berbincang dan murid memberi pendapat. Selain itu,
strategi pengajaran dan pembelajaran
lebih mengutamakan pencapaian objektif pembelajaran murid. Strategi ini
juga mementingkan perkembangan murid secara menyeluruh dan seimbang dari segi
intelek, rohani, sosial dan jasmani. Malah ujian formatif adalah ditekankan dan
keputusan ujian kerapkali digunakan bagi membaiki dan mengkaji kelemahan murid.
Penyampaian guru juga ditumpukan kepada pengajaran yang bermakna supaya
murid-murid memahami fakta-fakta yang disampaikan dan mereka berupaya membuat
kesimpulan. Selain itu, peluang interaksi di antara murid adalah banyak dan
sifat sosial yang positif seperti
bekerjasama, bertolak ansur dan tolong-menolong jelas dapat dipupuk. Strategi
ini mementingkan pengelolaan kedah kumpulan . Malah, perbezaan murid dari segi
kebolehan dan minat diberikan perhatian. Di bawah strategi pemusatan murid,
murid-murid menunjukkan sifat keratif dan berinisiatif
Strategi Pemusatan Bahan
Bahan
pelajaran yang digunakan untuk pengajaran dan pembelajaran biasanya boleh
diklasifikasikan kepada dua kategori, iaitu bahan pengajaran dan bahan
pembelajaran. Bahan pengajaran adalah bahan yang digunakan oleh para guru
seperti carta, garaf, peta, spesimen, model, gambar, slaid, radio, perakam
pita, video, televisyen dan projektor. Bahan pembelajaran adalah bahan yang
digunakan oleh murid dalam aktiviti pembelajarn seperti buku teks, kad kerja,
bahan bercetak, radas, alat-alat dan komputer. di bawah strategi pemusatan
bahan pelajarn, bahan pengajaran memainkan peranan yang penting dalam proses
pengajaran dan pembelajaran.
Dengan
menggunakan strategi ini, guru boleh menyampaikan pelajarannya dengan lebih
mudah, lebih menarik serta lebih berkesan, manakala murid-murid pula boleh
memahami pelajaran dengan ebih bermakna serta boleh menjalankan aktiviti
pembelajaran dengan secara sendiri atau secara kumpulan tanpa kehadiran guru.
Di antara kaedah-kaedah yang berkaitan dengan strategi pemusatan bahan pelajaran
ialah kaedah audio-visual dengan penggunaan televisyen, perakam pita projektor
dan video, pengajaran terancang melalui mesin-mesin pengajar seperti komputer
dan modul yang melibatkan penggunaan bahan-bahan bercetak.
Ciri-ciri
strategi pemusatan bahan pelajaran.
Dalam aktiviti pengajaran bahan pelajaran memainkan peranan penting.Guru
dan murid perlu bergantung sepenuhnya kepada bahan untuk mencapai objektif
pengajaran. Komunikasi dan interaksi
memang berlaku di antara guru dengan bahan pengajaran atau di antara murid
dengan bahan pembelajaran. Malah, strategi pengajaran
dan pembelajaran lebih mengutamakan Kecekapan dan kemahiran penggunaan bahan
pengajaran dan pembelajaran diutamakan. Strategi ini juga menekankan
perkembangan jasmani, rohani, dan kognitif. Penggunaan alat bantu mengajar
dapat membantu murid memahami konsep yang abstrak dengan lebih jelas.
Melalui latihan penggunaan bahan pembelajaran, murid dapat membina
kemahiran mereka dengan penggunaan alat bantu mengajar. Disamping itu, dapat
memupuk semangat berdikari dengan menjalankan aktiviti pembelajarn tanpa
kehadiran atau pertolongan guru. Selain itu, pengajaran guru adalah ditumpukan
kepada pengajaran yang bermakna, menarik serta berkesan. Peluang interaksi di
antara murid adalah banyak.Hal ini kerana, sifat-sifat sosial yang positif
dapat dipupuk melalui kaedah kumpulan yang melibatkan penggunaan bahan
pembelajaran supaya menghasilkan sesuatu projek atau menjalankan sesuatu
ujikaji. Selain itu, strategi pemusatan bahan pelajaran juga mementingkan
aktiviti pengajaran dan pembelajaran yang bermakna melalui pengalaman yang
sebenar.Dengan adanya bahan-bahan pelajaran,ilmu pngetahuan yang abstrak dapat
dikaitkan dengan situasi yang konkrit.
Ciri-ciri strategi yang baik.
Mempelbagaikan bentuk dan cara aktiviti
pelaksanaan. Malah meningkatkan kesan ingatan jangka panjang murid. Mewujudkan suasana pengajaran
dan pembelajaran yang seronok, harmoni dan berkesan. Malah dapat menajamkan daya
fikir dan kreativiti. Selain itu, dapat meningkatkan komunikasi dan interaksi
yang berkesan. Malah dapat juga mengelak rasa terancam atau tidak selamat dalam
pengajaran dan pembelajaran.